- Wieś Czarnolas związana jest z życiem i twórczością Jana Kochanowskiego – wybitnego polskiego poety epoki renesansu, nazywanego „Ojcem polskiej poezji”
- Miejscowość należała do rodu szlacheckiego Kochanowskich herbu Korwin
- Przez lata dobra w Czarnolesie należały do rodzin Raczyńskich, Lubomirskich i Jabłonowskich
- Czarnolas był dla Kochanowskiego oazą ciszy i miejscem spokojnej pracy literackiej. Jednak przeżył tu także tragedie rodzinną – śmierć swej córki Orszulki
- „Wielkieś mi uczyniła pustki w domu moim, Moja droga Orszulo, tym zniknieniem swoim!” – pisał Kochanowski w Trenie VIII
- To właśnie na cześć zmarłej córki powstały słynne treny Jana Kochanowskiego (zbiór 19 żałobnych wierszy)
- Obecnie w dworze Jabłonowskich w Czarnolesie mieści się Muzeum Jana Kochanowskiego
- W muzeum przygotowano wystawy ukazujące życie i twórczość słynnego poety. Wśród zgromadzonych eksponatów są dzieła poety, pamiątki rodzinne, ceramika, gobeliny czy obrazy. Przed budynkiem stoi zrobiony z brązu pomnik poety
- Dworek otoczony jest przez rozległy park krajobrazowy. W owym parku rosła lipa, pod którą siadał poeta i pisał swoje fraszki, pieśni, treny i która często jest wspominana w jego utworach
- „Gościu siądź pod mym liściem, a odpoczni sobie! Nie dojdzie cię tu słońce, przyrzekam ja tobie” pisał Kochanowski we fraszce „Na lipę”
- W miejscu gdzie rosła lipa, stoi pamiątkowy obelisk upamiętniający bratanka poety – Piotra Kochanowskiego oraz kamienny sarkofag przypominający o zmarłej córce Orszulce
- Jest tam też wielki głaz (pamiętający ponoć czasy Kochanowskiego), który daje wenę poetycką, każdemu kto na nim usiądzie
- W parku znajduje się także neogotycka kaplica. To w tym miejscu stał oryginalny, drewniany dworek Jana Kochanowskiego wzniesiony przez niego w 1560 roku, który spłonął w 1720 roku
- Kochanowski kochał swoje włości o czym świadczą słowa fraszki „Na dom w Czarnolesie” – „Inszy niechaj pałace marmórowe mają I szczerym złotogłowem ściany obijają, Ja, Panie, niechaj mieszkam w tym gnieździe ojczystym A Ty mię zdrowiem opatrz i sumieniem czystym, Pożywieniem uczciwym, ludzką życzliwością, Obyczajami znośnymi, nieprzykrą starością” (pisownia oryginalna).
